Hicri takvim
Sierpień był szczególnym miesiącem. Choć na pierwszy rzut oka wszystko wyglądało tak samo, to jednak coś się zmieniło. Ulice wciąż pełne i tłoczne, ale restauracje opustoszały. Mimo upałów nikt nie pije wody, a palacze zniknęli. I to dokładnie na 30 dni. Oparty na mułzumańskim kalendarzu (Hicri takvim), ramazan jest miesiącem, w którym mułzumanie powstrzymują się od spożywania posiłku, picia, palenia tytoniu i seksualnych kontaktów od świtu do zmierzchu. W tym to miesiącu archanioł Gabriel ukazał się Mahometowi, przekazując kilka wersów Koranu. Data ramazanu przesuwa się każdego roku o 11-12 dni, gdyż mułzumański rok kalendarzowy jest o tyle dni krótszy.
Sahur
Ramazan jest miesiącem trudnym dla niepostujących. W nocy, na około 2 godziny przed świtem, po ulicach rozprzestrzenia się donośne dudnienie „bębniarzy” (davulcu). Mając wieloletnie doświadczenie, swym bębnem skutecznie obudzą niejednego śpiocha, i to w sam raz na przygotowanie i sporzycie pierwszego posiłku – sahur. Jest on ważny, gdyż musi posilić postujących na wiele godzin nadchodzącego dnia. Post zaczyna się wraz z pierwszym ezanem (nawoływaniem do modlitwy z minaretu).
Trudny post
Naprawdę nie mogę się nadziwić, jak można wytrzymać bez wody w tureckie upały nawet 11 godzin! Szczerze podziwiam. Ilu Turków naprawdę postuje, trudno stwierdzić. Znajomi śmieją się, że wielu, podjada ukrywając się po kątach. W większych miastach, turystycznych kurortach i środowisku akademickim życie konsumenckie nie zanika, żyje dawnym rytmem. Ale już w mniejszych miejscowościach picie na mieście wody lub rzucie gumy do rzucia jest swoistym faux pas. I tylko małe herbaciarnie w ciemnym zaułku są zatłoczone spragnionymi, także palaczami.
Ramazan jest miesiącem trudnym. Z całkiem uzasadnionego powodu – głodu i pragnienia, ludzie, zdaje się, są niecierpliwi, zmęczeni i mają problemy z koncentracją. To jest okres kiedy mój szef spóźnia się, ma problemy z organizacją, a współlokator przerzuca się na tryb nocny, bo śpiąc w dzień maksymalnie ułatwia sobie postowanie:)
Jakkolwiek osoby postujące (twierdzą, że) uczą się w ten cierpliwości, panowania nad sobą i swoimi pragnieniami, udoskonalają się, oddając cześć Allahowi (a właściwie chroniąc się przed jego karą).
Iftar
Po ciężkim, wieczornym nawoływaniu do modlitwy i zachodzie słońca, głodni mogą spożyć sowity posiłek. Ci, którzy mogą sobie na to pozwolić, dzielą się z innymi. Miasta i meczety organizują posiłki dla biednych i potrzebujących. Zgodnie z tradycją post przerywa się zjedzeniem suszonego daktyla, naśladując w ten sposób proroka Mahometa.
Cukierkowe święto
Po miesiącu wyrzeczeń następuje czas świętowania. Ramazan Bayramı (święto ramazanu, przerwania postu) potoczne określane jako Şeker Bayramı („święto słodyczy”) jest radosnym okresem rodzinnych spotkań, posiłków. Dla dzieci, studentów i (pracujących w państwowych placówkach) dorosłych jest świętem wolnym od pracy (3 dni). Jest to czas wspomagania najuboższych, ale przede wszystkim zakupów. W tym czasie placówki handlowe są niesamowice tłoczne, hałaśliwe, a właściciele sklepów zbijają fortunę. Wtedy to dzieci otrzymują wymarzone zabawki, a starsi obdarowują się prezentami (z czego dominują ubrania).
święto słodyczy zawdzięcza swą nazwę zwyczajem rozdawania cukierków dzieciom. I tak domy odwiedza kilka – kilkanaście roześmianych grup dzieci prosząc o łakocie. Większość dopiero zachęcana biora (małe) garście cukierków, do woreczków i ruszają dalej. To jest zdecydowanie moja ulubiona część całego święta.
***
Poniżej poranne budzenie na pierwszy posiłek przez bębniarzy (zazwyczaj niestety tak dobrze nie grają). Praca, którą wykonują jest dobrowolna, aczkolwiek w ciągu dnia zbierają datki od mieszkańców. Prezydenci co nielicznych miast starają się „uregulować” ich pracę (np. poprzez nawoływanie do płacenia tylko 15. i ostatniego dnia postu, z racji wielu nadużyć i skarg) lub zakazu budzenia (tłumacząc możliwością obudzenia się dzięki nowoczesnym technologiom takim jak… budzik. Jednak tę decyzję ośmielono się podjąć tylko jednym mieście – Adanie).
A i jeszcze na koniec – tradycyjne przywitanie starszych – oddanie im szacunku poprzez pocałowanie dłoni i przyciśnięcie jej do czoła (pierwsze minuty filmiku):